Świadczeniobiorca ubiegający się o udzielenie świadczenia opieki zdrowotnej jest obowiązany przedstawić dokument ubezpieczenia.
Ponieważ kart ubezpieczenia zdrowotnego jeszcze nie ma, ustawodawca określił, że do czasu ich wydania dowodem ubezpieczenia zdrowotnego jest każdy dokument, który potwierdza uprawnienia do świadczeń opieki zdrowotnej, w szczególności taki, który potwierdza opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne. W przypadku emerytów i rencistów jest to dokument potwierdzający przekazanie emerytury lub renty, a w szczególności odcinek przekazu lub wyciąg. Dokumentem potwierdzającym fakt objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym może być legitymacja emeryta (rencisty) wydawana na podstawie odrębnych przepisów.
Dokumentem potwierdzającym prawo do świadczeń opieki zdrowotnej świadczeniobiorców – innych niż ubezpieczeni – posiadających obywatelstwo polskie i miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, spełniających kryterium dochodowe, jest decyzja wójta (burmistrza, prezydenta) gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania. Decyzję tę, ważną przez 30 dni, należy dostarczyć niezwłocznie do właściwego oddziału wojewódzkiego Funduszu.
W przypadku stanu nagłego dokument, dokument ubezpieczenia, może zostać przedstawiony w innym czasie, jednak nie później niż w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia udzielania świadczenia opieki zdrowotnej, o ile chory nadal przebywa w szpitalu, najpóźniej w terminie 7 dni od dnia zakończenia leczenia szpitalnego.
W razie nieprzedstawienia dokumentu ubezpieczenia w terminach określonych w ustawie, świadczenie zostaje udzielone na koszt świadczeniobiorcy. Późniejsze niż przewidziane w ustawie przedstawienie dokumentu ubezpieczenia, nie może stanowić podstawy odmowy zwolnienia z kosztów leczenia albo ich zwrotu.
Świadczeniobiorca ma prawo do leczenia szpitalnego w szpitalu na podstawie skierowania lekarza, lekarza dentysty lub felczera.
Ambulatoryjne świadczenia specjalistyczne finansowane ze środków publicznych są udzielane na podstawie skierowania lekarza ubezpieczenia zdrowotnego.
Skierowanie nie jest wymagane do lekarzy specjalistów:
- ginekologa i położnika
- dentysty
- dermatologa
- wenerologa
- onkologa
- okulisty
- psychiatry
Skierowania nie muszą także przedstawiać korzystający z ambulatoryjnej opieki specjalistycznej:
- inwalidzi wojenni, osóby represjonowane oraz kombatanci
- chorzy na gruźlicę;
- zakażeni wirusem HIV;
- uzależnieni od alkoholu, środków odurzających i substancji psychotropowych – w zakresie lecznictwa odwykowego;
- uprawnieni (żołnierze lub pracownicy) – w zakresie leczenia urazów lub chorób nabytych podczas wykonywania zadań poza granicami państwa.
Skierowaniem do lekarza specjalisty nie jest karta informacyjna z leczenia szpitalnego, izby przyjęć, czy szpitalnego oddziału ratunkowego. Jeżeli w karcie informacyjnej wskazana jest kontynuacja leczenia, skierowanie powinien wystawić lekarz prowadzący pacjenta.
Skierowanie na leczenie specjalistyczne w poradni obejmuje całość świadczeń związanych z leczeniem schorzenia, które było podstawą jego wystawienia.
Jeśli lekarz wystawi skierowanie na badania, to musi wskazać miejsce, gdzie te badania należy wykonać. Lekarz kierujący powinien wskazać jednostkę, z którą przychodnia ma podpisaną umowę, w której pacjent może wykonać bezpłatnie badania. Jeśli pacjent skorzysta z dowolnego laboratorium – zapłaci za badania z własnej kieszeni.
Badania takie jak rezonans, tomografia komputerowa, gastroskopia, kolonoskopia, badanie echokardiograficzne płodu (ambulatoryjne świadczenia diagnostyczne kosztochłonne – ASDK) pacjent może wykonać w wybranej przez siebie placówce, która ma podpisaną umowę z NFZ na tego rodzaju badania
Lekarz ubezpieczenia zdrowotnego to lekarz udzielający świadczeń w ramach umowy podpisanej z Narodowym Funduszem Zdrowia. Lekarz ubezpieczenia zdrowotnego zobowiązany jest do posługiwania się formularzami, których merytoryczną zawartość określa NFZ (o ile nie wynikają one z odrębnych przepisów).
W czasie trwania hospitalizacji świadczeniobiorcy, lekarz POZ nie może wystawić mu zleceń na środki pomocnicze i ortopedyczne oraz ordynować leków, których konieczność zażywania wynika z przebiegu hospitalizacji a może ordynować leki, których konieczność zażywania nie wynika z przyczyny hospitalizacji.
